استقلال در کودکان مربوط به انجام اموری است که از کودک انتظار می رود از سن مشخصی به تنهایی ،از عهده آنها برآید .

گام اول برای استقلال کودک پذیرش ذهنی والدین برای استقلال اوست یعنی اولیاء کودک لازم است آرام آرام کودک را به سمتی سوق دهند که کودک امورش را به تنهایی انجام دهد .افراد مستقل اعتماد به نفس بالاتری دارند وتجربه نشان داده در آینده افراد موفق تری خواهند بود . در این مقاله به شرح مواردی پرداخته می شود که والدین بیشتر باآنها درگیر هستند .لازم به ذکر است درتمامی راهکارها قاطعیت وپافشاری توام با دانایی والدین از موارد اصلی ومؤثر است . مواردی که در این مقاله به شرح آن پرداخته شده عبارتند از:

غذا خوردن ،خوابیدن ،حضور در فضا یا فضاهای آموزشی،تنها ماندن در خانه ،بازی دسته جمعی نقاشی کردن ،لباس پوشیدن .

۱- غذاخوردن:

الف) از چیدمان زیبا برای سفره غذا استفاده کنید.وجود مقداری سبزی یا سالاد (ترجیحاً بدون سسهای رایج ) به زیبا شدن سفره کمک می کند ,وبرای چیدن وانداختن سفره کودک رابه مشارکت بگیرید.

ب) تلویزیون را هنگام صرف غذا خاموش کنید .(تحقیقات نشان داده است که تماشای تلویزیون درحین صرف غذا احتمال حملات قلبی رابه شدت افزایش میدهد)همچنین سرگرمی های دیگر در زمان صرف غذا را مدیریت کرده تا کودک شما با آن مشغول نشود .

ج) حتی الامکان یک ساعت قبل از غذا هیچ تنقلاتی مصرف نشود تا کودک شما کاملا گرسنه باشد و غذا را با تمایل مصرف نماید.البته مصرف آبمیوه ها ونوشیدن مایعات قبل از غذا مفید است .

د) غذا را متناسب با طبع خانواده طبخ کنید. بهتراست از تمام گروههای غذایی در آشپزی استفاده کنید .

و) غذای کودک را باشکل های مختلف درست کنید تا برایش جذاب باشد .(یعنی درشکل وطرح غذا خلاقیت به خرج داده وبا تغییر شکل یا کم و زیاد کردن بعضی ازمزه ها هم به ذائقه او آشناتر شده وهم او رابه غذا خوردن تشویق کنید.) در اصل منظور تنوع در درست کردن غذا است. به طور مثال با خلاقیت می شود با چند مواد ثابت غذاهای متفاوت درست کرد .

ه)مدت زمان مشخصی را برای صرف غذا تعیین کرده و ، تلاش کنید تا اورا مقید به صرف غذا در همان زمان کنید.والدینی که این کار را از سنین پایین تراز ۲سال انجام می دهند فراموش نکنند آرام آرام باید به زمان بندی مشخص برسند وفرایندهای تعجیلی و جبری نتایج خوبی به همراه ندارد.

نکته :

مشاهده شده اکثر مادرانی که در دوران بارداری ازتنوع غذایی سالم ومتنوعی برخوردار بوده اند همچنین نظم در وعده های اصلی را رعایت کرده اند کودکانشان هم همان رویه را در پیش گرفته اند .عکس این قضیه هم صادق است .به این منظور بهانه جویی غذایی درفرزندانی که مادرانشان در زمان بارداری از کیفیت ونظم سالم غذایی برخورداربوده اندک تر است .

(روشی که مادران در امور خود قبل از تولد کودک در رفتار، آموزش وافکار پیش می گیرند آموزش پیش از تولد “می گویند ، که بخش مهمی از مشاوره های مهم در زندگی افراد به آموزش پیش از تولد مربوط است .)

۲- خوابیدن :

کودک شما میتواند به تنهایی بخوابد به شرط آنکه شرایط مناسبی را برایش فراهم کنید :

الف)محیط خواب او را امن و از رنگهای ملایم استفاده کنید و از چراغ خواب استفاده کنید .

ب)برایش قصه تعریف کنید .گاهی سعی کنید از خودتان داستان بسازید وموضوعاتی را برای کودک باز گو کنید که آرامش واطمینان را به کودک القا کند .

ج)یک ساعت قبل از خواب تلویزیون را خاموش کنید .از موسیقیه ای مناسب استفاده کنید مثل موزارت و یا تکنوازیهای ایرانی و یا کلاسیک.

د)قبل از خواب یک لیوان شیر گرم با عسل یا خرما بدهید یا از آب میوه های طبیعی استفاده نمایید تا بدن کودک بدلیل جذب کلسیم ویا ویتامین ها شرایط بهتری برای خواب یا استراحت پیدا کند.

و)در طول روز کودک را با فعالیتهای مناسب بدنی خسته تروبرای خواب آماده تر کنید وازخوابیدن اودر طول روز جلوگیری کنید یا ساعت آنرا کاهش داده تا شب احساس نیاز به خواب راکاملاً حس کند.

ه)درشبها هنگام خواب یکی از لباسهای خود را در رختخواب کودک قرار دهید با اینکار، کودک امنیت بیشتری احساس میکند واین کار باعث آرامشش خواهد شد .

ی)تجربه نشان داده کودکانی که با مصادیق معنوی و الهی آشنا ترند از امنیت روانی بهتری برخوردارند و در شرایط نگرانی و اضطراب می شود آنها را با یاد خدا ،پیامبران و امامان تسکین داد.

یادآوری مجدد:

خواب و بیداری منظم مادران همانند منظم سازی تغذیه در دوران بارداری میتواند به منظم شدن خواب کودک پس از تولد کمک زیادی بکند.

۳- حضوردر فضاهای آموزشی:

ابتدا ازبرخورد صحیح و منطقی و آگاهانه پرسنل مکانی که میخواهید کودکتان را برای آموزش بسپارید مطمئن شوید .سپس:

الف) اعتماد خود به مربی کودک وفضای آموزشی را به کودک انتقال دهید.

ب)اگر کودک مدام به بیرون از کلاس سرزده و بخواهد از وجود مادر خود مطمئن شود لازم است مادر او با اطمینان دادن ازحضورش از او بخواهدکه سریعاً به کلاس برگردد و توجه خود را به بعدازکلاس مؤکول کند.

ج)لازم است قبلاً آمادگی حضور درکلاس با گفتن بعضی از جملات کوتاه به او انگیزه بیشتر بدهید مثلاً: ” من دوست دارم تو چیزهای جدید یادبگیری ودوستهای خوبی پیدا کنی” ” تو اگه به کلاس بری وپیشرفت کنی همه ما به تو افتخار می کنیم ” من دلم می خواست وقتی بچه بودم مامانم من رو به کلاس می برد “.

د)بهتر است از دو یا سه ماه قبل از ورود به کلاس و یا فضای آموزشی او را آماده کنید .شبها به موقع بخوابد(بهترین زمان خواب برای کودکان زیر ۷سال قبل از ساعت ۱۰ می باشد)شام راحداقل ۲ساعت قبل از رفتن به رختخواب میل نماید . در نظر داشته باشید شب بیداری کودکان باعث خواهد شد تا بیقراری و ناراحتی در آنها تشدید شدهوحتی در تمرکز او اختلال ایجاد و به یادگیری اش نیز لطمه وارد خواهد شد .

و)در صورتی که کودک پس از حضور در کلاس یا کارگاه به هیچ عنوان حاضر به همکاری نشد و با بی قراری وگریه از رفتن به کلاس خودداری کرد یک وقفه یک ماهه برای حضور در کلاس میتواند مؤثر باشد ولی لازم است موارد ذیل در آن یک ماه انجام شود :

در زمانیکه فرزند شما در منزل است وهمزمان با برپایی کلاس اوست ،بهتر است خوراکی مورد علاقه ، توجه ویژه والدین و تماشای کارتون وتلویزیون برقرار نباشد .منتهی می توانید به او قلم وکاغذ داده تا نقاشی کند .گاهی اوقات بدون انکه مستقیمآً با کودک خود سخنی بگویید با شخص غیری ،تلفنی یا غیر تلفنی بیان کنید که آرزو دارید فرزندتان انسان موفقی باشد ولازمه موفقیت آن است که اواز حالا به کلاس برود ،دوستان خوب پیدا کند با علم وهنر آشنا شود .لازم است کاری کنید تا اوبشنود ولی کودک نفهمد منظور شما او بوده است.البته در حین صحبت بیان کنید میدانم که اوهم دلش برای کلاس تنگ شده ولی منتظرم خودش بگوید تا او را به کلاس ببرم .

درهنگام حضور درجلسات اول او را تنها نگذارید .بلکه پس ازچند جلسه به او گوشزد کنید که (مثلا) برای یک کار کوچک بانکی لازم است به بیرون بروید وپس از مکثی کوتاه باز گشته وحتی خود را به نحوی به او نشان دهید .ودرجلسات بعد این رفت وآمد را هر بار طولانی تر کنید .ضمناً او را بخاطر انتظاری که کشیده وصبورانه برخورد کرده مورد تشویق قرار دهید .

در داستانهایی که شبها برای او میگویید سعی کنید از کودکی که مستقل است ومیتواند مستقلانه به کار بپردازد قصه ساخته و برایش بازگو کنید .

ه)از سلامت کودک خود مطمئن شوید و چنانچه لازم شد به پزشک مراجعه کنید و نسبت به عدم کمبود کلسیم وآهن ویا و یتامینهای گروه”ب”در کودک خود مطمئن شوید. کمبود این موارد ممکن است باعث بی حالی ،اضطراب وعدم توجه کودک شود و صرفاً به همین خاطر مادر خود را طلب می کند .

.

۴- تنهاماندن در خانه :

برای اینکار بایستی آموزشهایی به کودک داد از جمله :

الف )ابتدا مطمئن شوید که او آمادگی محافظت ازخودش را دارد.برای اینکارمیتوانید با بازی آموزشهای لازم را به اوبدهید و از مادران با تجربه و یا نظر کارشناسان استفاده کنید .ضمناً با داستانهای شبانگاهی به او آگاهی واطلاعات لازم برای حفاظت از خود را به او به صورت غیر مستقیم آموزش دهید .

ب) تماس گرفتن با تلفنهای ضروری مثل اورژانس ، آتشنشانی ، آدرس و تلفن منزل و تلفن همراه والدین و اقوام نزدیک را به او یاد بدهید .

ج) قبل از هرچیز آمادگی لازم را به کودک بدهید و بخاطر اینکه جایی باید بروید که نمی توانید کودک خود را به همراه ببرید برایش توضیح بدهید کارهایی هستند که بایستی به تنهایی انجام بدهید …در مدت زمانی که نیستید تماس بگیرید و از احوال وی جویا شوید .

۵- حضور در جمع همسالان (در میهمانی وجمعهای دوستانه ):

همکاری ، گذشت ،همدلی …خصایلی هستند که کودکان در جمع ها می آموزند .گاهی در این جمعها ویا بازیها دعوا نیز پیش می آید که امری طبیعی است و اکثر مواقع پای بزرگترها نیز به میان می آید که برخورد صحیح آنها میتواند به کودکان درس هایی بدهد وشخصیت اجتماعی و فردی آنها را شکل دهد .کودکان بیش از آنکه به قاضی وداور نیاز داشته باشند به همراه ومشاور نیاز دارند .

در این مواقع از داستانها وخاطرات دوران کودکی خود برایشان بگوئید و وضعیتی که در آن قرار دارند را با داستان به ایشان نشان دهید بعد بگذارید خودشان در رابطه با گرفتاری ومسائلشان تصمیم بگیرند وصرفاٌ در مواقع ضروریی و یا وقتی ممکن است اشتباهات بزرگ وغیر قابل جبران باشد در تصمیم گیری های آنان با گفت وگو ورود پیدا کرده وآنها را به مسیر درست رهنمون کنید .

۶- نقاشی کردن :

درنظر داشته باشید که نقاشی کودک مال خود اوست ،بگذارید آزادانه هر چیزی را که می خواهد نقاشی کند البته او را به نگاه کردن و دقت در پدیدههای پیرامون تشویق و علاقمند کنید ،هربار که نقاشی میکشد به او توجه کنید و درباره نقاشی ای که کشیده سوال کنید و توضیحی را که می دهد بپذیرید.این کار باعث می شود کودک اعتماد به نفس پیدا کند وبیشتر کار کند ،بیشتر نگاه کند و بتواند به مرور ،تحلیل پیدا کند.کودکانی که بااین نگاه تربیت می شوند ازکلمه”نمی توانم” کمتر استفاده می کنند و وابستگی کمتری برای این کار به والدین خود دارند .(دراین زمینه مقالات مکمل با موضوع “به کار بستن ایده های خلاق ،بیشترین انگیزه ایجاد خلاقیت ” و “انتزاع در نقاشی کودکان ” را در سایت سرویاسین مطالعه فرمائید. )

نکات مهم :

الف)نسبت به نقاشی کودک از نظر علمی اطلاعات خود را بالا ببرید .تا راهنمایی هایی که می کنید علمی، آگاهانه ودرست باشند .(گذراندن دوره های مبانی هنرهای تجسمی در این گونه تحلیل ها بسیار مفید هستند ).

ب)ازکودک بخواهید کمتراز پاک کن استفاده کند واگردراین کار افراط کرد پاک کن را ازمقابل اوبردارید .

ج)ازکتابهای کمک آموزشی که یادگیر محور هستند استفاده کنید نه کتابهایی که فرمول کشیدن اشیائ را به صورت طوطی وار به کودکان می آموزد .

۷-لباس پوشیدن :

الف ) انتخاب مناسب برای کودک خود با نظر او و در بعضی از موارد بدون نظر او فراهم کنید وبرای حاضر شدن زمانی مناسب را تعیین کنید .

ب ) درابتدا حالت مسابقه و بازی ایجاد کنید ولی آرام آرام با تشویق اینکه تو اکثراً برنده ای اورا به استقلال در پوشیدن سوق دهید .

ج ) اومیتواند لباسهای خود را بپوشد ویا تعویض کند کافی است کمی حوصله به خرج دهید وبه او اعتماد کنید .(تشویق رافراموش نکنیدوهربارکه سرعت او بهتر شد از او بخاطرسرعت عمل خوب تشکرکنید)

د ) به اولباسهای مناسب هر فصل وهرمکانی رابا گفتن قصه ،تصاویر کتب قصه ،بازی ها آموزش دهید.

نویسنده: زهره کشاورز، مربی هنر و اندیشه کودک