چگونه باید رنگ کردن داخل تصویرهای کشیده را به کودک۴-۳ ساله ،۵-۴ ساله و ۶-۵ ساله اموزش داد؟ (مثلا چطور باید گفت خارج از تصویر را رنگ نکند؟)
یکی از مهمترین و کلیدی ترین ابزاری که می‌تواند قدرت کنترل مغز و ذهن را بر اعصاب و عضلات دست و انگشتان کودک را افزایش میدهد نقاشی، کارهای تکه چسبانی،خمیربازی و قیچی کاری است. ولی درهمین این قوت بخشیدن، اگر محدودیت‌ها خصوصاً برای کودکان تا ۶ سال زیاد باشد از نقاشی یا ساختن کارهای دستی و خلاقه زده می‌شوند و عملاً از نتایجی که برای خلاقیت مد نظر است دور خواهیم ماند. یکی از فاکتور‌های مهم در ایجاد کارهای خلاقه آزادی عمل است. کودک در ایجاد ساختارهای رنگی قطعاً نمی‌تواند رنگها را درست در همانجا که می‌خواهیم بزند، درست مثل زمانی که می‌خواهد حرف بزند و حروف،کلمات و جملات را سر جای آن‌ها به کار نمی‌برد و با این احوال،او را مورد تشویق قرار می‌دهیم. و با ایجاد هیجان در او تمایل به گفتن و حرف زدن را زیاد می‌کنیم و او هر بار در تجربه‌های گفتاری به زبان و بیان خود کیفیت میدهد. همین تربیت در عملکرد‌های قلمی و خلاقه در کارهای بصری و تجسمی کودک نیز مصداق دارد.
کودک باید اختیار داشته باشد رنگها را کمی پس و پیش بزند تا ابتدا از هیجان ایجاد رنگ در سطوح به شوق بیاید. پس از آن با تشویق ما باز طالب تداوم اجرای کارهای تجسمی شود و در حین کار، آرام آرام مواردی را که متمرکز‌تر رنگ کرده مورد تشویق بیشتر قرار دهیم. یکی از مواردی که می‌توانیم بفهمیم کودکی کم توان در یادگیری است یا به اصطلاح بیش فعال است در عملکرد طراحی و رنگآمیزی کار است. کودکان بیش فعال کارها را با دقت و تمرکز رنگ نمی‌کنند و یا فرم واشکال ترسیمی (متناسب با سن و سال کودک) از وضوح خوبی برخوردار نیست. یا علیرغم آموزشهای مکرر برای اتمام رنگ آمیزی یک فرم یا محدوده ،حوصله و تمرکز به خرج نمی دهد.
مواردی که لازم است در نظر گرفته شود را به صورت کلی بیان می‌کنم:
اینکه رنگها را در نقاشی یا در قیچی‌کاری (برای تکه چسبانی) دقیق و متمرکز در جای خودشان زده نشود یا رنگها از خطوط کمی بیرون بزند امری طبیعی است و با کار کردن زیاد، رنگآمیزی هربار بیشتر در کنترل قرار می‌گیرد. همانطور که در بالا اشاره شد بیش از هرچیزی در این امر تجربه و کار کرد، نقش دارد( هرچند بهره‌ی هوش هم در آن مؤثر است) پس پرکاری کودکان را تشویق نمایید. و از تذکرات مداوم ملال آور و سرزنش گونه خودداری کنید.
برای آن‌که نقش تجربه و عملکرد (و حتی رشد خلاقیت متناسب با اجرا رنگی) را بخواهیم اندازه‌گیری کنیم، کافی است در یک کاغذ A4 تعداد ۱۲ مربع درشت نزدیک به هم (۳ مربع در عرض و ۴ مربع در طول) ترسیم کنید. تا با این عملکرد رنگآمیزی کودک را در حیطه‌ی خطوط مربع بسنجید والبته درکنارآن به او فهمی از ترتیب رنگها خواهید داد، به این نحو که در مربع‌های سمت چپ به ترتیب از بالا به پایین زرد، قرمز، آبی و سیاه شود و در مقابل رنگ زردبه ترتیب قرمزوسپس نارنجی می‌شود که در خانه‌ی سوم مقابل رنگ زرد باید زده شود
نکات مهمی که باید پشت یا روی این کاغذ درج شود نام و نام خانوادگی،تاریخ اجرا است .شمامی توانید درجه‌ی استقلال را هم ارزیابی کنید یعنی ببینید از ۱۲ خانه، چند رنگ را شما به او کمک کرده‌اید و برای هر رنگ ۲ نمره در نظر بگیرید. در صورتی که او مستقل کار کرده باشد۲ نمره دریافت میکند و الا از نمره‌ی او باید کم کرد(قابل ذکر دو رنگ را نیز به عنوان ارفاق و آموزش در نظر بگیرید). این فرم را در پرونده‌ی کودک ذخیره و ۶ماه بعد(ودر شرایطی که کودک پرکار است۲ماه بعد) دوباره با کودک آنرا انجام دهید و فرم‌های انجام شده را مقایسه نمایید.(کودک را در این مقایسه سهیم کنید تا ارزیابی و مقایسه عملی را از کودکی به او بیاموزید)
ترجیحاً‌فرم‌های کنترل و شناسایی رنگ را با رنگ‌های گواش اجرا نمایید. (و از رنگ‌های مرغوب استفاده نمایید.) چون ما قصد تبلیغ مارک خاصی را نداریم صرفاً‌به ظاهر و تبلیغات موجود رنگها توجه نفرمایید و چند نمونه، تهیه آن‌ها را مخلوط کرده و روی کاغذ سنجیده و معرفی نمائید. اگر نقاشی‌های انجام شده با مدادرنگی و سپس پاستل صورت گیرند نیز می‌توانید فرایند مدیریت کنترل اجرای رنگی را در کودک تقویت کنند و یا از طریق ضربات قلمی (که مدادرنگی وپاستل ایجادمیکنند) شخصیت او را بارور و شناسایی کنید. هرچقدر کودک، شخصیت متجلی‌تری داشته باشد نوع ضربات قلم او شخصی‌تر است و آن ضربات قلم، شخصیت او را به ما می‌نمایاند و این مسئله در آینده می‌تواند به خودیابی و بلوغ شخصیت سریعتر در فرد منجر شود. کاری کنید که نقاشی‌ها پس زمینه‌ی رنگی داشته باشند. گاهی به کودک چند رنگ برای پس زمینه پیش‌نهاد بدهید. به انتخاب و استقلال او احترام و ارج بگذارید.(بخشی از بیرون زدگی رنگها را بارنگ پس زمینه وپیرامونی تصحیح کنید ولی برخورد وسواس گونه برای غلط گیری کنش خلاقانه را زایل میکند بخاطر همین نگرانی حتی درآموزش نقاشی بزرگسالان دردوره آماتوری بعضی ازمربیان یا اساتید اجازه استفاده از پاک کن را به هنرجویان خود نمیدهند.)
در انتها متذکر می‌شوم خیلی از نقاشان حرفه‌ایی خصوصاً پس از جریانات هنری یکصد ساله اخیر در دنیا) از روش رنگ آمیزی کودکان که حتی گاهی از فرم‌ها و خطوط بیرون زده الهام گرفته و به آن سیاق کار می‌کنند. بخشی از آن بیرون زدگی اگر با کیفیات بصری مثل ریتم، تناسب ، تعادل و حرکت چشم ارتباط داشته باشد دارای ارزش زیباشناختی هستند و برای همین لازم است تا حتماً‌مربی کودک برای نظارت نقاشی کودک با مبانی هنر‌های تجسمی آشنا باشد و از دیدن آثار هنری هنرمندان بزرگ غافل نشود.
نویسنده: دکتر احمرضا آذربایجانی (آذر) پژوهشگر کودک
ثبت ديدگاه